Stan spoczynku

Stan spoczynku  To specyficzna forma emerytury prokuratorskiej. Wbrew pozorom nie jest rozwiązaniem tak zupełnie nowym. Przejście prokuratora [podobnie jak sędziego] w stan spoczynku przewidywało już prawo o ustroju sądów powszechnych z 1928r. Obecnie obowiązuje zasada, że prokurator przechodzi w stan spoczynku z chwilą ukończenia 65 roku życia. Od zasady tej możliwe są wyjątki. Na wniosek zainteresowanego kontynuowaniem służby prokuratora, granica ta może zostać przedłużona do lat 70-ciu. Może też dojść do jej skrócenia. Prokurator – kobieta na swój wniosek może przejść w stan spoczynku już po ukończeniu 55 lat życia, jeżeli przepracowała na tym stanowisk nie mniej niż 25 lat, a mężczyzna – po ukończeniu 60 lat, jeżeli przepracował na stanowisku prokuratora co najmniej lat 30.

Jeszcze wcześniejsze przejście w stan spoczynku może być spowodowane chorobą lub utratą sił powodującą trwałą niezdolność do pełnienia obowiązków prokuratora. Stan spoczynku charakteryzuje sytuację, w której prokurator nie tracąc stanowiska prokuratora, przestaje jedynie wykonywać czynności właściwe prokuratorowi pozostającemu w służbie czynnej. Prokurator taki nie prowadzi więc już śledztwa, ani nie pełni obowiązków oskarżyciela przed sądami. Zachowuje jednak prawo do tytułu „prokuratora w stanie spoczynku”, okazywania się legitymacją służbową prokuratora i pobiera uposażenie w wysokości 75% ostatnio pobieranego wynagrodzenia zasadniczego. Prokurator taki nie ma prawa do świadczeń emerytalnych ani rentowych z tytułu ubezpieczenia powszechnego.

Jest to m.in. konsekwencja faktu, że od jego uposażenia nie są odprowadzane składki na powszechny fundusz emerytalny. Nie ma też prawa do korzystania ze świadczeń z otwartych funduszy emerytalnych, ani podjęcia dodatkowego zatrudnienia w zakresie, w jakim zakaz dodatkowego zatrudnienia obowiązuje prokuratorów pełniących służbę czynną. Oznacza to w szczególności zakaz objęcia obowiązków członka zarządu, rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej spółki prawa handlowego, członka zarządu fundacji prowadzącej działalność gospodarczą, posiadania w spółce prawa handlowego więcej niż 10% kapitału zakładowego, prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek lub wspólnie z innymi osobami. Prokurator w stanie spoczynku nie może też działalnością tego rodzaju zarządzać ani też zostać przedstawicielem bądź pełnomocnikiem w prowadzeniu działalności gospodarczej.

Dla osoby z wykształceniem prawniczym istotne znaczenie ma tu zwłaszcza zakaz podjęcia czynności adwokackich czy radcy prawnego. W lutym 2008 r. Sąd Najwyższy wymierzył prokuratorowi w stanie spoczynku z Gdańska za wykonywanie funkcji radcy prawnego karę dyscyplinarną nagany. Wg SN, a wcześniej prokuratorskiego Odwoławczego Sądu Dyscyplinarnego, wykonywanie czynności radcy prawnego, nawet na zlecenie, było zatrudnieniem kolizyjnym ze statusem prokuratora w stanie spoczynku.

Wyjątkiem od tej zasady jest praca na stanowisku dydaktycznym lub naukowo-dydaktycznym.  Prokurator w stanie spoczynku, podobnie jak w służbie czynnej, ma obowiązek dochowania godności prokuratora. Oznacza to obowiązek unikania wszystkiego, co mogłoby przynieść ujmę zawodowi prokuratora. Prokurator w stanie spoczynku podlega odpowiedzialności dyscyplinarnej nie tylko za naruszenie godności prokuratora dokonane po przejściu w stan spoczynku. Jeżeli tylko czyn nie został przedawniony, wszczyna się przeciwko niemu postępowanie dyscyplinarne o naruszenie takiej godności oraz wszelkie inne wykroczenia dyscyplinarne dokonane jeszcze podczas służby czynnej. Sąd dyscyplinarny może mu wymierzyć karę dyscyplinarną analogicznie jak prokuratorowi w stanie czynnym, z ograniczeniami wynikającymi z istoty stanu spoczynku, a więc np. brakiem możliwości przeniesienia na niższe stanowisko. Obok upomnienia i nagany można natomiast orzec wobec niego zawieszenie rewaloryzacji uposażenia , a nawet pozbawić prawa do stanu spoczynku wraz z odebraniem uposażenia.

Z drugiej jednak strony, mają wobec niego zastosowanie przepisy określające zasady postępowania z osobami posiadającymi immunitet. Prokurator w stanie spoczynku za wykroczenia odpowiada więc tylko dyscyplinarnie, śledztwo przeciwko niemu może wszcząć i prowadzić tylko inny prokurator, a przed pociągnięciem go do odpowiedzialności musi zostać dopełniona procedura wyjednania zgody sądu dyscyplinarnego na ten akt.

Jan WOJTASIK