Samobójstwo.  Jest uważane za symptom społecznego nieprzystosowania. Powszechnie uważa się, że samobójca z przyczyn środowiskowych [zewnętrznych] lub tkwiących w jego psychice [endogennych, wewnętrznych] nie potrafi prawidłowo ukształtować sobie relacji ze środowiskiem społecznym, w którym przyszło mu egzystować. Samobójstwo jest działaniem godzącym w jedną z najważniejszych wartości – ludzkie życie. Unicestwienie własnego życia wymaga przezwyciężenia jednego z najsilniejszych popędów, jakim jest instynkt życia. Jego następstwa dotykają nie tylko osobę samobójcy. Decyzję o dokonaniu zamachu samobójczego łatwiej zrozumieć w niektórych przynajmniej przypadkach przyjmując za miarodajną definicję Norberta Sillamy, wg którego samobójstwo polega na świadomym odebraniu sobie życia, najczęściej po to, by uwolnić się od sytuacji, której nie da się dłużej znosić [patrz: N.…

Rozbój, rabunek, napad rabunkowy  Jest to szczególnie drastyczny sposób dokonania kradzieży. Polega za zaborze cudzego mienia w celu jego przywłaszczenia przy użyciu przemocy wobec osoby lub groźby natychmiastowego użycia przemocy. Innym sposobem dokonania rozboju jest zabór cudzego mienia przez doprowadzenie pokrzywdzonego do stanu nieprzytomności lub bezbronności. Przedmiotem rozboju jest nie tylko kradzież cudzej rzeczy ruchomej. Dokonana w opisany sposób kradzież energii, karty uprawniającej do podjęcia pieniędzy z bankomatu, a nawet kradzież cudzego programu komputerowego wyczerpuje ustawowe znamiona rabunku. W roku 2004 stwierdzono w naszym kraju 48.636 rozbojów, pięć lat później było ich już „tylko” 26.458, a roku 2012 – 24.564 [dane KGP]. Tendencja spadkowa przestępczości rozbójniczej jest więc w ostatnim dziesięcioleciu…

Represyjność, bezkarność, kryminogenność?  Problem wpływu polityki karnej na poziom bezpieczeństwa publicznego i jednostki od dawien dawna jest przedmiotem sporów. Od razu dodajmy, nie rozstrzygniętym do dnia dzisiejszego. Zwolennicy prostych rozwiązań nie mają wątpliwości – ustawodawca powinien stanowić surowe prawo karne, a wymiar sprawiedliwości rygorystycznie je stosować. Wg nich, im surowsze kary, tym mniej przestępstw, a tym samym życie bezpieczniejsze. Krytycy takiego sposobu postrzegania funkcji karania także dostrzegają zależność pomiędzy poziomem represyjności, a wielkością przestępczości. Uważają jednak, że zależność ta jest znacznie bardziej złożona. Przede wszystkim zaś zależy od wielu różnych czynników, które w dodatku są zmienne, często nie dają się zmierzyć, a niekiedy też mają charakter bardzo subiektywny. Wśród czynników…

Recydywa  „Recedere” z łac. oznacza po prostu „ponowną wpadkę”. Ujmując rzecz w języku prawniczym, pojęciem tym określamy ponowne popełnienie przestępstwa przez osobę już karaną, powrót do przestępstwa. Recydywistą w rozumieniu prawa karnego nie jest więc ten, kto popełnia kolejno kilka przestępstw po sobie, nawet przedzielonych znaczną przerwą. Warunkiem podstawowym uznania sprawcy za recydywistę w jest ustalenie, że kolejne przestępstwo popełnił on już po ukaraniu go za przestępstwo wcześniejsze. Recydywa jest w każdej sytuacji dowodem świadczącym dobitnie, że orzeczona w przeszłości kara okazała się w stosunku do określonego sprawcy nieskuteczna, a z faktu pociągnięcia go do odpowiedzialności nie wyciągnął oczekiwanych przez sąd wniosków. Przeciwnie, recydywa często dowodzi rażącego lekceważenia sobie elementarnych…

Rany kłute – diagnozowanie  Są typowym następstwem mechanicznego działania narzędzi ostrokończystych lub kończystych typu bagnet czy widły na tkankę człowieka. Rana kłuta może też powstać od pchnięcia czubkiem noża. W toku śledztwa przedmiotem badania rany tego rodzaju jest w pierwszej kolejności ustalenie narzędzia, od jakiego powstała. W niektórych przypadkach może to nie być łatwe, gdyż rana kłuta może na pierwszy rzut oka przypominać postrzałową. Zwykle wyróżnia się otwór wkłucia, kanał wkłucia i otwór wykłucia. W obrębie otworu kłucia może pojawić się charakterystyczna zmiana w postaci tzw. rąbka otarcia. Kształt rany zależy od przekroju narzędzia – płaski, owalny, trójkątny, wielokątny. Głębokość może być mniejsza od długości narzędzia [słabe pchnięcie lub opór…

Rany  Są jednym z typowych następstw urazu mechanicznego na organizm żywy. Ich istotą jest przerwanie anatomicznej ciągłości tkanki. W przypadku skóry dochodzi do uszkodzenia jej wszystkich trzech zasadniczych warstw. Urazy poważniejsze zwykle nie ograniczają się do powłok skórnych, lecz prowadzą do większego lub mniejszego uszkodzenia lub zniszczenia narządów wewnętrznych. W zależności od rodzaju narzędzia, sposobu i intensywności jego zadziałania, miejsca ugodzenia, ale czasem też indywidualnych właściwości organizmu ludzkiego mogą powstawać różne rodzaje ran. Klasyczna medycyna sądowa wyróżnia rany: tłuczone, rąbane, cięte, kłute i kąsane. Rany tłuczone to efekt działania narzędzia tępego lub tępokrawędzistego. Są to wszelkiego rodzaju przedmioty posiadające twarde, płaskie lub krawędziste powierzchnie o różnym kształcie. Ich przykładem są…

Pułapka kryminalistyczna  Pułapka, jak wiele innych recypowanych do naukowej kryminalistyki terminów potocznych, jest pojęciem wieloznacznym. Wg słownika współczesnego języka polskiego, pułapka to mechanizm skonstruowany w tym celu, by nagle, z zaskoczenia kogoś uwięzić lub pozbawić życia. Pułapka to także odpowiedni sprzęt i ludzie rozstawieni w taki sposób, by kogoś znienacka zaskoczyć, schwytać, złapać na gorącym uczynku, albo podstęp, który ma kogoś zmylić, naprowadzić na fałszywy trop, skłonić do określonego, niekorzystnego dla danej osoby działania, a także nieprzyjemna sytuacja życiowa, z której trudno wybrnąć. Dla kryminalistyka pojęcie pułapki ma jednak swoją konkretną treść i oznacza coś innego niż np. zasadzka. J. Kasprzak, [Wielka encyklopedia prawa, B-k, W-wa 2000 s. 830] pod…

Psychologiczne mechanizmy obronne  Stanowią przejawy reagowania człowieka na trapiące go problemy, zwłaszcza lęki czy konflikty wewnętrzne. Zwykle mają charakter podświadomy. Stając wobec problemu, którego rozwiązanie przerasta możliwości człowieka, unika on przyjęcia do wiadomości niektórych niekorzystnych dla siebie informacji, a jednocześnie nawykowo poszukuje innych, które są mu wygodniejsze i pozwalają łatwiej znosić trudne sytuacje. W rezultacie dochodzi do produkowania dla siebie oraz świata zewnętrznego wprawdzie obiektywnie fałszywych, ale subiektywnie bardziej akceptowalnych interpretacji własnego postępowania.

Psychiatria kryminalna – powołanie biegłych  W polskim prawie karnym obowiązuje zasada domniemania poczytalności.. Zasada ta oznacza, że poczytalności nie kwestionuje się tak długo, jak długo nie ujawnią się okoliczności nasuwające wątpliwości, czy faktycznie sprawca czynu karalnego w chwili jego dokonania posiadał zachowaną zdolność rozumienia jego znaczenia oraz możliwości kierowania swoim postępowaniem. Poczytalność jest więc nie wymagająca przeprowadzenia dowodu regułą, niepoczytalność względnie poczytalność w znacznym stopniu ograniczona – wyjątkiem, który wymaga udowodnienia. Prowadzący śledztwo prokurator [policjant] czy też badający zasadność oskarżenia sąd wiedzę o psychicznej kondycji podejrzanego czerpie z trzech zasadniczych źródeł. Jest to historia życia podejrzanego, okoliczności czynu będącego przedmiotem postępowania oraz zachowanie się podejrzanego w czasie samego śledztwa lub…

Psychiatria kryminalna  Wg Słownika języka polskiego PWN, psychiatrią nazywamy dział medycyny traktujący o pochodzeniu, rozpoznawaniu i leczeniu chorób psychicznych. Dla znakomitego znawcy problemu prof. A. Bilikiewicza, psychiatria jest dziedziną medycyny, przedmiotem zainteresowania której są zaburzenia psychiczne uwarunkowane genetycznie, konstytucjonalnie, biologicznie, psychologicznie i społecznie. Natomiast bardziej nas tu interesujący termin „psychiatria sądowa” – jak ujął to prof. M. Cieślak – oznacza dyscyplinę zajmująca się badaniem i ustalaniem zjawisk psychiatrycznych dla celów stosowania prawa. Psychiatria kryminalna jest terminem zakresowo jeszcze węższym. Przedmiotem jej zainteresowania są bowiem te tylko obszary psychiatrii sądowej, które wykorzystywane są w prawie karnym. Należy jednak od razu zastrzec, że nie jest to obszar mały. Obejmuje bowiem problemy właściwe…