Fałszywe samooskarżenie się  Przyznanie się od zawsze było „królową dowodów”. Także we współczesnym procesie karnym posiada ogromne znaczenie, a osoba przyznająca się do popełnienia zarzucanego jej przestępstwa może liczyć na spore profity, zwłaszcza jeżeli przy tej okazji powie więcej i nie tylko o sobie. Szczere przyznanie się do winy znacznie ułatwia wyjaśnienie sprawy. W wielu przypadkach tylko podejrzany zna szczegółowo okoliczności czynu, motywy swojego postępowania, miejsce ukrycia narzędzi przestępstwa, łupu, paserów czy wspólników. Bez tej wiedzy cele postępowania często mogą być zrealizowane tylko połowicznie. Tłumaczy to zabiegi prowadzących śledztwo o uzyskanie takiego przyznania. W publikacjach dotyczących problemu podkreśla się, że najwyżej cenionym rodzajem przyznania się jest takie, które następuje przed…

Fałszerstwo intelektualne, czyli urzędowe poświadczenie nieprawdy  Stanowi szczególnie drastyczny przykład czynu skierowanego przeciwko wiarygodności dokumentów [art.270 § 1-3 kk]. Może być popełnione przez osobą mającą prawny status funkcjonariusza publicznego lub szczególny tytuł prawny [upoważnienie] do wystawienia dokumentów określonego rodzaju. Zwykle chodzi o osoby obdarzone cechą zaufania publicznego posiadające kompetencję wystawienia [wytworzenia] dokumentu publicznoprawnego, któremu przysługuje domniemanie prawdziwości. Przykładami takich osób są lekarze uprawnieni do założenia historii choroby, wystawienia recepty czy zwolnienia z pracy, wychowawca wydający świadectwo ukończenia klasy, radca prawny potwierdzający zgodność odpisu dokumentu z jego oryginałem czy duchowny wystawiający świadectwo chrztu, którego tak naprawdę nie było czy kierownik działu kadr potwierdzający fakt zatrudnienia na zasadzie umowy literaturze pracę osoby, która…

Eurojust  Niektórzy chcieli widzieć w nim urząd europejskiego superprokuratora. Wizja ta, jak narazie, nie spełniła się jednak do końca. Eurojust ma swą siedzibę w Hadze. Został powołany podczas spotkania Rady Europy w Tampere w październiku 1999 r. Spotkanie to było poświecone stworzeniu „Obszaru wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości”. Jest organizacją złożoną z przedstawicieli wymiaru sprawiedliwości, odpowiedzialnych za prowadzenie postępowania przygotowawczego w sprawach karnych. W zależności od państwa mogą to być prokuratorzy, sędziowie śledczy lub funkcjonariusze policji. Jej celem jest zwalczanie przestępczości zorganizowanej na terytorium UE. Eurojust przede wszystkim koordynuje śledztwa, w których zachodzi konieczność wykonania czynności dowodowych na obszarze więcej niż jednego państwa. Może także uczestniczyć w czynnościach międzynarodowej pomocy prawnej…

Europejski Trybunał Praw Człowieka [ETPCz ]  Europejski Trybunał Praw Człowieka [ETPCz] jest sądem działającym na podstawie Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, podpisanej w 1950 roku przez państwa będące członkami Rady Europy. Rada Europy – o czym warto pamiętać – nie jest instytucją Unii Europejskiej. Unia przyjęła wprawdzie zasady konwencji jako swoisty katalog praw podstawowych, które sama uznaje. Konwencję podpisały bowiem wszystkie państwa należące do UE. Podobieństwo nazw może wprowadzać w błąd i dlatego ETPCz należy odróżniać od sądów UE – Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich [TSWE] i Sądu Pierwszej Instancji Wspólnot Europejskich [SPI], jak też sądów Narodów Zjednoczonych – Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości [MTS] i Międzynarodowego Trybunału Karnego [MTK]. ETPCz…

Entomologia sądowa  Jest dziedziną biologii kryminalnej, która wiedzę przyrodniczą o owadach wykorzystuje dla potrzeb ścigania przestępstw i wymiaru sprawiedliwości. Sama nazwa – jak w wielu innych charakterystycznych dla kryminalistyki dyscyplinach – wywodzi się z języka greckiego, gdzie słowo „entomon” oznacza insekt, owad, a „logos” – wiedzę czy naukę. Tendencja do pojawiania się tzw. nekrofagów, przede wszystkim owadów na zwłokach tuż po śmierci dostrzegana była od pradziejów. Niekiedy, jak w przypadku słynnej Reduty Ordona autorstwa Adama Mickiewicza wiedza ta otrzymała nawet formę artystyczną w postaci rymu „A w szaniec nieprzyjaciół kupa, Już lazła, jak robactwo na świeżego trupa”. Tradycyjnie, wiedza dostarczana przez entomologów sądowych służyła przede wszystkim ustalaniu czasu zgonu ludzi, których…

Eksperyment procesowo – kryminalistyczny  Kiedyś był uważany za szczególną formę oględzin miejsca zdarzenia. Później w literaturze kryminalistycznej zaczęto przypisywać mu walory czynności technicznej pozwalającej na bliższe poznanie zjawisk, które nie końca dawały się zrozumieć. W kolejnym etapie przyznano eksperymentowi cechy samoistnej, chociaż pozakodeksowej, czynności procesowej spełniającej wszelkie kryteria dowodowe. Ostatecznie, w końcu lat 60-tych minionego wieku eksperyment doczekał się regulacji normatywnej w ustawie karnej procesowej [KPK] i w formie niemal nie zmienionej pozostał w niej do dnia dzisiejszego [art.211 kpk]. Z normatywnego punktu widzenia, rozróżnia się dwie podstawowe formy eksperymentu procesowo – kryminalistycznego. Pierwsza polega na przeprowadzeniu doświadczenia. Druga stanowi odtworzenie przebiegu zdarzeń albo ich fragmentów. Chodzi oczywiście o zdarzenia, które…

Ekspert, biegły, znawca…  Biblijny Król Salomon wydawał wyroki bez pomocy ekspertów. Wystarczył mu sprawny umysł i genialna znajomość ludzkiej psychiki. Czy w dzisiejszym świecie zaawansowanych technologii, mnogości skomplikowanych urządzeń technicznych, wzrostu liczby ludności, zależności jednostki od różnych formalnych i nieformalnych struktur społecznych, a przede wszystkim galopującego rozwoju wiedzy naukowej o tych zjawiskach, byłby w stanie równie sprawnie wydawać wyroki, których mówi się, że mają walor salomonowych. Zapewne w niektórych przypadkach tak. W ogromnej większości zapewne nie byłoby to jednak możliwe. Współczesny wymiar sprawiedliwości na całym świecie z pomocy ekspertów korzysta obficie. We wrześniu 2000 r. podczas Pierwszego Światowego Kongresu Prokuratorów w Sao Paulo uczestnicy wielokrotnie podkreślali potrzebę zwiększenia skuteczności walki…

Efekt broni  Wbrew prawdopodobnym oczekiwaniom, terminu tego nie należy już kojarzyć wyłącznie z fizykochemicznymi czy biologicznymi następstwami użycia jakiejkolwiek broni. Pojęcie „efekt broni” od pewnego czasu robi bowiem karierę w psychologii i to co najmniej w trojakim znaczeniu: przy badaniach dotyczących mechanizmów podejmowania decyzji, przy badaniach przyczyn i przejawów zachowań agresywnych oraz przy wyjaśnianiu motywacji czynów przestępczych. Jakkolwiek studiowanie wyjaśnień sprawców niektórych zbrodni przeciwko życiu i zdrowiu od dawna sugerowało, że istnieje jakiś związek pomiędzy faktem posiadania dostępu do broni, a jej późniejszym użyciem przeciwko innej osobie albo w zamachu samobójczym, ten charakterystyczny termin w znaczeniu psychologicznym, pojawił się w nauce w wyniku badań nad teorią agresji dopiero w latach…

Dyskrecjonalność władzy sędziego, prokuratora, policjanta czy swobodna ocena dowodów?  Nie jest łatwo dokonać zróżnicowania pomiędzy zakresem i znaczeniem tych pojęć. Być może śladem Słownika języka polskiego należałoby uznać, że dyskrecjonalna władza to po prostu sfera działania, w której organ państwowy może rozstrzygać według swojego przekonania, w granicach tzw. swobodnego uznania. W rzeczywistości jednak zasada swobodnego uznania w rozumieniu kodeksu postępowania karnego odnosi się do oceny materiału dowodowego. Dyskrecjonalność w działaniu organu procesowego jest pojęciem zakresowo szerszym. Oznacza wszelką swobodę organu procesowego przy podejmowaniu wszelkiego rodzaju decyzji na wszystkich etapach stosowania prawa w konkretnej sprawie. W pierwszej kolejności dotyczy to wyboru określonej normy prawnej i zakresu jej obowiązywania. Organ procesowy decyduje…

Dozór Policji  Podobnie, jak inne środki zapobiegawcze, można go stosować w celu zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania, a wyjątkowo także w celu zapobiegnięcia popełnieniu przez oskarżonego nowego, ciężkiego przestępstwa i tylko wówczas, gdy zebrane dowody wskazują na duże prawdopodobieństwo, że podejrzany popełnił zarzucane mu przestępstwo. W postępowaniu przygotowawczym, a więc w toku śledztwa lub dochodzenia, organem uprawnionym do wydania postanowienia o oddaniu podejrzanego pod dozór Policji jest zarówno sąd, jak i prokurator. W praktyce najczęściej decyzja ta podejmowana jest przez prokuratora, który na tym etapie postępowania karnego jest urzędem odpowiedzialnym za realizację celów procesu. W postanowieniu o oddaniu podejrzanego pod dozór Policji, poza wskazaniem osoby, której środek ten dotyczy, podaje się…