Gryps  Podręcznikowa definicja wyjaśnia, że jest to forma przekazania, wbrew regulaminowi więziennemu, informacji lub poleceń związanych z przebiegiem toczącego się śledztwa [B. Hołyst, Kryminalistyka, Warszawa 1996, Wydawnictwa Prawnicze PWN, s. 277]. Gryps w swojej klasycznej postaci jest małym kawałkiem papieru z zapisem, którego treść ma pozostać tajemnicą wobec organu prowadzącego postępowanie karne lub wobec personelu więziennego. Samo słowo jest pochodzenia niemieckiego [Grips] i w języku tym ma takie samo znaczenie, jak jego spolszczona forma. Gryps może być przekazywany przez osobę pozbawioną wolności do innej osoby pozbawionej wolności. Może być adresowany do osoby przebywającej na wolności, ale też może pochodzić od osoby przebywającej na wolności i być przeznaczony osobie tymczasowo aresztowanej…

Groźba karalna  Każdy człowiek ma prawo do wolności od zastraszania go przez inne osoby. W szczególności nie wolno grozić nikomu popełnieniem przestępstwa na jego szkodę albo szkodę osoby mu najbliższej. Przestępstwo to czyn opisany w kodeksie karnym albo innej ustawie zagrożony grzywną powyżej 30 stawek dziennych, kara ograniczenia wolności albo karą pozbawienia wolności przekraczającą 1 miesiąc. Jeżeli czyn opisany w ustawie zagrożony jest karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3 alko kara surowszą uważa się go za zbrodnię. Pozostałe przestępstwa są występkami. Groźba karalna jest przestępstwem przeciwko wolności. Sprawca, który grozi innej osobie pozbawieniem życia, pobiciem, podpaleniem czy jakimkolwiek innym przestępstwem nie musi kierować się rzeczywistą wolą…

Grafoskopia  Termin znaczeniowo bliski grafologii, ale coraz częściej pojawiający się w pracach kryminalistycznych. Prawdopodobnie dla zaakcentowania przymiotu jego naukowości, który w przypadku grafologii często jest kwestionowany. Grafoskopia to nauka o piśmie obejmująca historię pisma ręcznego, technikę pisma, jego psychologię, fizjologię i identyfikację. Grafoskopii warto poświęcić nieco więcej uwagi, albowiem polska kryminalistyka posiada czołową pozycję na świecie w zakresie identyfikacji grupowej autorów i wykonawców dokumentów anonimowych na podstawie analizy warstwy formalnej, treściowej i lingwistycznej. Zanim jednak przejdziemy do systematycznej prezentacji problemu, przypomnijmy prawdy kardynalne, znane od dawna. Pierwsza streszcza się w słowach: „pismo ludzkie jest śladem psychofizcznym, indywidualnym”, a druga: „człowiek nigdy nie pisze dwa razy tak samo”. Przypomniane tu zasady…

Fotoradar  Jest jednym z wielu urządzeń służących do pomiaru prędkości pojazdów, a dokładniej do rejestrowania faktów przekroczenia prędkości dopuszczalnej na określonym odcinku drogi. Przekroczenie takiej prędkości powoduje automatyczne uruchomienie aparatu fotograficznego, a w rezultacie zarejestrowanie obrazu pojazdu, daty i dokładnej godziny pomiaru oraz szybkości pojazdu. Co ważne, właściwości urządzenia pozwalają na szczególnie czytelne udokumentowanie obrazu tablicy rejestracyjnej. Jan Widacki radary drogowe uważa za swoistą postać pułapki kryminalistycznej [patrz: J. Widacki /red./, J. Konieczny, T. Widła, Kryminalistyka, Wyd. CH BECK, W-wa 2008 s. 147]. Z punktu kryminalistycznego punktu widzenia zwłaszcza niektóre sposoby organizowania radarowej kontroli prędkości pojazdów spełniają taką rolę [na temat pułapek piszemy na naszym portalu pod adresem: http://www.zielona-gora.po.gov.pl/index.php?id=36&ida=2951. Jakkolwiek…

Fotomontaż  Wg słownika języka polskiego, jest to obraz fotograficzny otrzymany przez zmontowanie w jedną całość tematyczną wycinków z kilku fotografii, rysunków lub innych elementów graficznych. I chociaż w sztuce fotomontaż jest wykorzystywany m.in. jako metoda tworzenia plakatu, w kryminalistyce termin ten kojarzony jest przede wszystkim z takimi przestępczymi działaniami, jak: szantaż i wymuszenia, fałszowanie dokumentów, wyłudzenia nienależnych odszkodowań, fabrykowanie fałszywego alibi czy wytwarzanie pornografii. Fotomontaż bywa także narzędziem niszczenia przeciwników politycznych przez ukazywanie ich podobizn w sytuacjach kompromitujących. W miarę rozwoju klasycznej fotografii światłoczułej pod adresem ekspertów coraz częściej stawiano pytania o autentyczność przekazywanych do badań zdjęć. Przedmiotem ich rozstrzygnięć było nie tylko stwierdzenie, że niektóre z nich są fotomontażem,…

Fotografia kryminalistyczna.  Obecnie trudno wyobrazić sobie poważniejszą sprawę o zdarzenie kryminalne, w aktach której nie byłoby fotografii. Z prawno-formalnego punktu widzenia podstawą zastosowania fotografii w postępowaniu karnym jest przepis art. 147 § 1 kpk upoważniający do utrwalenia czynności protokołowanych dodatkowo za pomocą urządzenia rejestrującego obraz. Ponadto prowadzący oględziny czy ekspert badający przedmiot zobowiązujący jest do zachowania w stanie niezmienionym przynajmniej części dowodu rzeczowego, który podlega badaniu. Jeżeli badanie prowadzi do zniszczenia lub zniekształcenia przedmiotu, jego stan należy utrwalić w inny sposób. Tym sposobem może być fotografia. Fotografię wynaleziono w roku 1839. Możliwości wykorzystania fotografii dla potrzeb procesu karnego dostrzeżono niedługo po jej wynalezieniu. Już w roku 1843 fotografowano przestępców opuszczających więzienia…

Fonoskopia  Jest działem kryminalistyki, który zajmuje się badaniem ludzkiego głosu, innych dźwięków mających znaczenie dla wyjaśnienia sprawy, a także nośników, na których dźwięki te zostały zarejestrowane. Może dlatego niektórzy wolą w takim przypadku mówić o „akustyce kryminalistycznej”, a inni o „badaniu audiodokumentów”. Początki fonoskopii sięgają okresu upowszechnienia się zapisu magnetofonowego. W Polsce czas ten przypada na drugą połowę lat 50-tych XX wieku. Pierwotnie nauka kwestionowała możliwość wykorzystania nagrania magnetofonowego jako dowodu w procesie sądowym. Przełomu należy dopatrywać się w pracach prof. A. Szwarca, a następnie wyroku Sądu Najwyższego, który już w 1960r uznał, że zapis tego rodzaju może być dowodem w sprawie. SN postawił jednak pewne warunki: musi zostać stwierdzona…

Fizyczne i psychiczne znęcanie się  Jest jedną z form przestępczości przeciwko rodzinie i opiece. Jego istota polega na zadawaniu osobie pokrzywdzonej cierpień o charakterze cielesnym, psychicznym, a najczęściej jednym i drugim jednocześnie. „Znęcanie się” nie jest stylem życia dwojga czy więcej osób w określonym środowisku społecznym, np. w rodzinie. Do uznania określonych zachowań sprawcy za przestępstwo znęcania się konieczne jest ustalenie, że jego uczynki wyraźnie podyktowane są wolą dręczenia ofiary. Cechuje je określona intensywność i dokuczliwość. Rola ofiary też wyraźnie musi odróżniać się od roli sprawcy. Sprawca korzysta z określonej faktycznej, czasem także i prawnej przewagi nad pokrzywdzonym, a pokrzywdzony nie ma możliwości układu tego zmienić. Dlatego wzajemnie okładanie się…

Fizjonomika śledcza  Fizjonomika oznacza umiejętność rozpoznawania właściwości umysłowych i postaw uczuciowych człowieka z wyglądu jego twarzy i całego ciała. Przekonanie o tym, że pomiędzy wyglądem zewnętrznym człowieka, zwłaszcza twarzą, a jego kondycją kulturalną i moralną zachodzi wzajemna więź, towarzyszy ludzkości od pradziejów. Biblijne piętno na czole pierwszego bratobójcy – Kaina jest symbolicznym przykładem szpetoty, niemal stygmatu charakteryzującego człowieka o skłonnościach do podstępnego mordowania innych.  Grecki filozof, pisarz, historyk, kapłan, a zarazem orator Plutarch doszedł do wniosku, że „piękno ciała jest dziełem duszy, która ciału użycza od siebie pięknego wyglądu”, a renesansowy niemiecki poeta i eseista Herman Hesse wiele wieków później optymistycznie przekonywał: „przypatrz się dokładnie jakiemuś człowiekowi, a będziesz o…

Fałszywe zeznania.  Istotą fałszywego zeznania jest świadome przedstawienie przez świadka faktów obiektywnie niezgodnych z rzeczywistością. W teorii procesu karnego oraz kryminalistyki podkreśla się, że podstawowym warunkiem uznania zeznania za fałszywe jest ustalenie, iż świadek relacjonując o określonych faktach czynił to nieszczerze. Nieszczerość oznacza przede wszystkim zamiar wprowadzenia organu procesowego w błąd i przekonanie świadka, że rzeczywisty przebieg zdarzenia był inny niż przedstawiony przez niego. Szczerość lub jej przeciwieństwo, czyli nieszczerość odnoszą się wyłącznie do kryterium subiektywnego nastawienia świadka. Świadek zeznający szczerze może mijać się z prawdą, np. wskutek błędu w spostrzeganiu czy zaburzeń pamięci. Z kolei, świadek nieszczery, nie znając rzeczywistego przebiegu zdarzenia, w przekonaniu, iż nie mówi prawdy, składając zeznanie…