Katastrofy i wypadki lotnicze  Literatura medyczno – sądowa oraz kryminalistyczna, poświęcona katastrofom i wypadkom lotniczym jest w Polsce niezwykle skromna. Przekonuje o tym pobieżny chociażby przegląd dostępnych podręczników z tych przedmiotów. Hasła „katastrofa lotnicza” nie sposób znaleźć w żadnym ze skorowidzów, nie ma też wyodrębnionych rozdziałów zajmujących się tym zagadnieniem w sposób systematyczny. Chlubnym wyjątkiem jest podręcznik medycyny sądowej amerykańskich autorów Wincentego J. DiMaio i Dominika DiMaio. Został on wydany w 2003 r. we Wrocławiu przez Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner pod redakcją Prof. Prof. Barbary Świątek i Zygmunta Przybylskiego. To w tym właśnie podręczniku znalazł się tłumaczony przez Huberta Szatnego rozdział traktujący o wypadkach i katastrofach lotniczych. Z niego też…

Kasacja  Wg definicji zaproponowanej w Wielkiej Encyklopedii Prawa [Wydawnictwo Prawa i Praktyki Gospodarcza, Białystok – Warszawa 2000, s. 326], kasacja jest środkiem odwoławczym od orzeczeń sądu drugiej instancji z powodu naruszeń prawa materialnego oraz proceduralnego, a także zasad logiki i doświadczenia życiowego. Słownik „100 tysięcy potrzebnych słów” pod redakcją Jerzego Bralczyka [Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005 s. 282] wśród różnych sposobów terminu „kasacja” wskazuje, że oznacza on „zlikwidowanie, zniesienie lub unieważnienie czegoś”. Zaś w znaczeniu nas tu bardziej interesującym, kasacja – wg Słownika – to „odwołanie od orzeczenia sądu niższej instancji skierowane do sądu wyższej instancji”. Nadzwyczajny środek odwoławczy w postaci kasacji powrócił do polskiego ustawodawstwa karnego 1 stycznia 1996r. Wincenty…

Karcenie dzieci  Karcenie dzieci, zwłaszcza małych ma wielowiekową tradycję i utrwaliło się głęboko w świadomości społeczeństw. Wg prawa starobabilońskiego, a początkowo także w starożytnym Rzymie, władza ojca rodziny była praktycznie nieograniczona. Mógł on swoje dziecko oddać za długi, sprzedać w niewolę, skazać na chłostę, a nawet w majestacie prawa pozbawić życia. Kolejne epoki charakteryzują się stopniowym zmniejszaniem tych prerogatyw, lecz przepisy zapewniające dzieciom w miarę szeroką ochronę prawną pojawiły się dopiero w XIX. Pierwszym aktem normatywnym w całości poświęconym ochronie dziecka była wydana w 1908 r. w Anglii ustawa określana jako „Children Act”. Za celowe uszkodzenie ciała dziecka rodzicowi lub opiekunowi groziło dwa lata wiezienia, grzywna do 100 funtów, albo obie…

Kara sprawiedliwa, użyteczna, oczekiwana  Bez wiedzy o społecznych warunkach powstawania przestępczości uchwalanie ustaw karnych jest twórczością w próżni, a bez świadomości o bezpośrednich następstwach wyroków karnych wymiar sprawiedliwości uderza na ślepo. Autorem tej opinii jest znakomity prawnik i znawca zagadnień penitencjarnych – M. Szerer. Jestem przekonany, że jej wartości przecenić się nie da. O karze sprawiedliwej, jako proporcjonalnej do winy pisał już Arystoteles. W dzisiejszych, rozdyskutowanych czasach o sprawiedliwości mówią politycy, piszą dziennikarze, dyskutują na forach internetowych rzesze słuchaczy i czytelników. Wszyscy mają receptę na karę sprawiedliwą. No, może z wyjątkiem tych, którzy kary wymierzają na podstawie obowiązującego prawa, czyli sędziów. Sądzenie sprawiedliwe, to przede wszystkim sądzenie bezstronne i obiektywne,…

Interpretacja, czyli wykładnia prawa  Istota wykładni prawa sprowadza się do ustalania konkretnych zdarzeń-faktów i konsekwencji prawnych, jakie z tych zdarzeń wynikają. Wykładnia należy do uprawnionych urzędów stosujących prawo, a zasady jej dokonywania, czyli sposoby ustalania faktów i przyporządkowywania ich określonym normom prawnym przebiegają według reguł proceduralnych wiążących te urzędy. Jest rzeczą zupełnie naturalną, że prawodawca ustalając określone normy prawne dąży do objęcia nimi możliwie dużych obszarów życia publicznego czy prywatnego. Powszechność obowiązywania norm prawnych, jako regulatorów określonych zachowań poszczególnych osób czy zbiorowości jest obecnie regułą, a stanowienie specjalnych ustaw dla rozstrzygania spraw jednostkowych należy do wyjątków. Takie „spec-ustawy” zwykle są przejawem niskiego poziomu legislacji i uznania organom stanowiącym prawo nie przynoszą.…

Interpol  To powszechnie stosowany skrót oznaczający Międzynarodową Organizację Policji Kryminalnej. Wbrew powszechnemu niemal przekonaniu, INTERPOL nie jest formacją, której funkcjonariusze zajmują się wykrywaniem sprawców przestępstw, spektakularnymi pościgami za nimi czy zatrzymywaniem na obszarze całej kuli ziemskiej. Istotę mającej swoją siedzibę pod Paryżem MOPK stanowi przede wszystkim ogromny zbiór informacji o przestępstwach i przestępcach o charakterze międzynarodowym. Do centrali bez przerwy wpływają zakodowane meldunki o zdarzeniach, personalia sprawców przestępstw, ich zdjęcia i odciski palców. Jednocześnie wpływają zapytania z wielu krajów i wychodzą odpowiedzi, które mogą przydać się policjom poszczególnych krajów w ściganiu zabójstw, rozbojów, uprowadzeń, fałszerstw pieniędzy czy dzieł sztuki, a także oszustw, handlu narkotykami, żywym towarem. INTERPOL może ułatwić też…

Instytut Ekspertyz Sądowych im. Prof. dra J. Sehna w Krakowie  Ta wyjątkowo zasłużona dla polskiej nauki i wymiaru sprawiedliwości placówka zapoczątkowała swoją działalność wiosną 1927r. w Warszawie. Formalną podstawą jej utworzenia jest jednak rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 25 listopada 1929r. Od momentu faktycznego powstania do wybuchu II Wojny Światowej działalnością „instytutu do badań naukowo – sądowych” kierował jego organizator sędzia śledczy apelacyjny Józef Skorżyński. Przedmiotem działalności Instytutu były badania fizyko – chemiczne, chemiczno – toksykologiczne oraz biologiczne. Wysokie kwalifikacje personelu oraz najnowocześniejszy sprzęt już wówczas stawiały go w rzędzie najlepszych placówek naukowo- badawczych w Europie. Po zajęciu Warszawy, Niemcy przejęli całość aparatury badawczej oraz bibliotekę i przekazali do dyspozycji berlińskiego…

Immunitet prokuratorski  Na początku należy to bardzo wyraźnie podkreślić: sens większości immunitetów nie polega na zagwarantowaniu komukolwiek bezkarności w przypadku naruszenia prawa karnego. Immunitet służy wyłącznie zapewnieniu osobie, która z niego korzysta warunków do prawidłowego wykonywania obowiązków, jakie zostały na nią z racji pełnionej funkcji nałożone. Wobec niekiedy szermowanych ochoczo i bezstrosko argumentów o bezzasadności istnienia jakichkolwiek immunitetów, konieczne staje się przypomnienie elementarnej prawdy, że rolą sędziego jest sądzić, prokuratora ścigać i oskarżać. Natomiast środkami do obrony przed niesłusznymi zarzutami czy do kwestionowania postanowień oraz wyroków są właściwe instytucje kontroli procesowej, w szczególności zażalenia i apelacje. W określonych wypadkach możliwe jest wnioskowanie o wyłączenie prokuratora czy sędziego od prowadzenia sprawy. Nietrudno…

Identyfikacja zwłok  Pytanie o to, kim jest śmiertelna ofiara zdarzenia będącego przedmiotem śledztwa o zabójstwo, nieszczęśliwego wypadku drogowego, katastrofy masowej czy nierzadkiego w zimowej porze roku zamarznięcia należy do najbardziej elementarnych. Trafna odpowiedź na to pytanie ułatwia realizację wielu zadań śledztwa, w tym nawet wykrycie sprawcy zbrodni. Zidentyfikowanie ofiary stanowi jednak w pierwszej kolejności warunek uregulowania wielu życiowo ważnych spraw z zakresu problematyki akt prawa stanu cywilnego, spadkowego czy ubezpieczeniowego. Aspekty natury czysto ludzkiej i psychicznej dotykających bliskich ofiary zasługują na odrębne potraktowanie. W zależności od stanu zwłok, miejsca, gdzie je znaleziono, obecności lub braku odzieży lub innych charakterystycznych przedmiotów, ustalenie tożsamości ofiary może ograniczyć się do prostych formalnych czynności albo…

GSR, czyli badanie pozostałości po wystrzałach z broni palnej  W systematyce śladów działania broni palnej, poza śladami stanowiącymi efekt działania pocisku, ubocznymi produktami wystrzału na ostrzelanej powierzchni, śladami na elementach naboju czy broni palnej, wyróżnia się ślady na osobie trzymającej broń, z której oddano strzały. Te ostatnie z kolei dzieli się na ślady pozostające na rękach strzelającego oraz ślady na jego garderobie. Zalicza się je do grupy śladów pozostałości po wystrzałach z broni palnej, tzw. śladów GSR [z ang. gunshot residue]. Aktualnie przedmiotem kryminalistycznych badań pozostałości po wystrzałach z broni palnej są następujące zagadnienia: fakt użycia broni palnej [ jednoczesne ujawnienie w badanym materiale tzw. cząsteczek unikalnych i indykatywnych jest…