Poszukiwania osób zaginionych  Statystycznie w Polsce problem dotyczy kilkunastu tysięcy osób rocznie. To nie tylko osobisty dramat zaginionych. Bez względu bowiem jaki jest ich faktyczny los i przyczyna nieobecności, dla bliskich tajemnicze zniknięcie dziecka, męża czy rodzica zawsze stanowi ogromną traumę. Poczucie bezradności, niepewność tego, co zaszło, podsycanie emocji przez obiegowe opinie czy nawet strzępy informacji prawdziwych, mnogość relacji medialnych i często nieodpowiedzialnych komentarzy do tych relacji, zwłaszcza na stronach internetowych, jeszcze bardziej te traumatyczne stany umacniają. Sposób reagowania policji i innych organów państwa na zawiadomienie o zaginięciu osoby zawsze i wszędzie budził emocje. Opinia publiczna poruszona medialnymi spekulacjami o domniemanych losach zaginionego i bezduszności policjantów czy biurokratycznych barierach ograniczających…

Poszlaka, dowód poszlakowy  W procesie karnym pojęcie to nabiera właściwego znaczenia w kontekście tzw. dowodu bezpośredniego. Dowód bezpośredni, to np. relacja naocznego świadka zdarzenia, który obserwował jego przebieg, widział sprawcę i zeznaje o tym przed organem procesowym. Takim bezpośrednim dowodem są też wyjaśnienia podejrzanego, który przyznaje się do winy, relacjonuje o motywach, jakimi się kierował, sposobie popełnienia przestępstwa, pozbywaniu się łupów itp. Niestety tak komfortowe sytuacje dowodowe nie zdarzają się zbyt często. W ogromnej ilości postępowań sąd, a wcześniej prokurator muszą poprzestać na dowodach poszlakowych, albo – mówiąc prościej – poszlakach. Ewa Gruza trafnie zauważa, że obecnie zdobycie dowodu bezpośredniego w postaci zeznań świadka może okazać się coraz trudniejsze. Jest tak…

Portret pamięciowy  Jego istotą jest odtworzenie wyglądu osoby na podstawie zeznań świadka. Spostrzeżenia dokonane na miejscu przestępstwa przez naocznych świadków z dawien dawna były podstawowym sposobem ustalania sprawców zdarzenia. Rzecz była i jest względnie prosta, jeżeli świadek zna sprawcę czynu i może wprost wskazać jego tożsamość lub sprawca został zatrzymany na gorącym uczynku przestępstwa czy też bezpośrednio po jego popełnieniu. Gorzej, gdy nierozpoznany oddali się z miejsca zdarzenia i nie pozostawi na nim śladów umożliwiających identyfikację. Od czasu powstania naukowej kryminalistyki w takich właśnie przypadkach podejmowano próby ustalania i poszukiwania sprawców na podstawie ich wyglądu zewnętrznego opisanego przez świadków. Historycznie najstarszą metodą był portret opisowy. Polegał on na odebraniu od…

Poplecznictwo  W potocznym języku polskim termin ten oznacza gorliwe, często stronnicze, popieranie, wspomaganie kogoś, poparcie czy protekcję. Prawnicy używają go do opisania karalnego zachowania polegającego na „utrudnianiu lub udaremnianiu postępowania karnego, poprzez pomaganie sprawcy przestępstwa, w tym i przestępstwa skarbowego uniknąć odpowiedzialności karnej”. Poplecznictwo różni się od karalnego pomocnictwa tj. jednej ze zjawiskowych form dokonania przestępstwa polegającego np. na dostarczeniu sprawcy odpowiednich narzędzi, środka transportu, rady czy informacji przed popełnieniem przestępstwa i w celu ułatwienia jego dokonania. Natomiast poplecznictwo jest pomocą udzielaną już po dokonaniu przestępstwa i ma na celu ochronę sprawcy przed poniesieniem odpowiedzialności. Szczególne formy poplecznictwa to ukrywanie sprawcy i zacieranie śladów przestępstwa. Przykładem takich zachowań jest udzielanie…

Prokuratura w liczbach, czyli Polska na tle Europy  W Polsce w roku 2002 zarejestrowano nieco ponad 1,6 mln spraw. Spośród krajów europejskich najwięcej spraw zarejestrowano we Francji – ponad 5,2 mln, a potem w Niemczech – 4,6 mln. Najmniej, bo tylko 400 spraw zarejestrowała prokuratura na Malcie oraz w Irlandii, gdzie było ich 7,6 tys. Ciekawiej niż liczby bezwzględne prezentują się jednak współczynniki, czyli odsetek rejestrowanych postępowań karnych w stosunku do liczby mieszkańców. W Europie przewodzi Belgia, gdzie na 100 tys. ludności rejestruje się blisko 8,8 tys. spraw. We Francji tylko o 200 mniej. Odpowiedni wskaźnik dla Polski wynosi 4,3 tys. Podobny, jak Polska notuje Szwecja i Turcja. Na wspomnianej…

Podstęp w kryminalistyce  Istotą podstępu jest wprowadzenie określonej osoby w błąd lub wykorzystanie błędu w jakim już się osoba ta znajduje, czyli niezgodności jej świadomości z obiektywną rzeczywistością. Jednak w życiu codziennym przez podstęp rozumie się zwykle jakieś posunięcie czy wybieg mający na celu zmylenie lub oszukanie kogoś. Jeszcze inaczej, podstęp to chytre podejście, fortel, albo zasadzka. W Słowniku języka polskiego słowo podstęp nie bez sporej słuszności skojarzono z takimi przymiotnikami, jak: chytry, niecny, haniebny. W prawie karnym materialnym podstęp kojarzy się jednoznacznie negatywnie i występuje jako znamię takich m.in. niebezpiecznych przestępstw, jak zgwałcenie czy rozbój. Wprowadzenie w błąd lub wyzyskanie błędu, a więc podstęp to także warunek przypisania sprawcy…

Podpis, parafa – fałszerstwo czy autentyk  Podpis jest istotnym elementem każdego dokumentu, czyli szczególnej postaci oświadczenia woli, jaką jest jego forma pisemna. Bez naniesienia podpisu, o którym mówi się, że jest konstytutywnym elementem dokumentu, nie dochodzi do zachowania pisemnej formy oświadczenia woli. Podpis pozwala przede wszystkim na identyfikowanie osoby składającej oświadczenie woli. Miejsce złożenia podpisu wskazuje na zakończenie oświadczenia przez usytuowanie pod tekstem. Z tego powodu treści umieszczone pod podpisem nie uważa się za objęte formą pisemną złożonego nad nim oświadczenia. Dlatego podpisem może być tylko językowy znak graficzny, postawiony własnoręcznie przez podpisującego, składający się co najmniej z nazwiska, mogącego przybrać postać skróconą i niekoniecznie czytelną, lecz charakterystyczną dla osoby…

Poczytalność – zawiłości diagnozowania  Nie nam i nie tutaj rozstrzygać, czy medycyna jest przede wszystkim dyscypliną wiedzy ściśle naukowej, zasobem szczególnego rodzaju umiejętności czy może nawet rodzajem sztuki. Najwybitniejsi znawcy tematu przyjmują, że jest to nauka ścisła, przyrodnicza i jednocześnie głęboko humanitarna oraz zawierająca w sobie nieuchwytne i subiektywne elementy, które są bliskie szeroko rozumianemu pojęciu sztuki [ B. Popielski /w/ T. Kielanowski, Etyka i deontologia lekarska, PZWL Warszawa 1985 s. 135]. Trudno zaprzeczyć takiej opinii zwłaszcza, że każdy „dobry lekarz” to swoista synteza współczesnej wiedzy medycznej z takimi walorami, jak: spostrzegawczość i kojarzenie, intuicja i rygoryzm metodyczny w postępowaniu diagnostycznym i leczniczym oraz umiejętności manualne – niekiedy niezwykle wyrafinowane połączone…

Plan śledztwa.  Wypadnie zacząć od banalnej, ale koniecznej do przypomnienia uwagi, że praca śledcza jest jedną z bardziej skomplikowanych dziedzin ludzkiej działalności. Profesjonalnie prowadzone śledztwo realizuje wiele, często niełatwych do osiągnięcia i pozornie sprzecznych celów. Wynika to przede wszystkim z konieczności pełnej realizacji przepisów art. 297 par 1 i 2 KPK, ale także z wypracowanych przez naukę kryminalistyki zasad budowania i sprawdzania wersji kryminalistycznych, które stanowią przysłowiowy rdzeń każdego planu śledztwa. Celem postępowania przygotowawczego jest więc przede wszystkim ustalenie, czy został popełniony czyn zabroniony i czy stanowi on przestępstwo oraz wykrycie i w razie potrzeby ujęcie sprawcy. Obowiązuje przy tym reguła wszechstronnego wyjaśnienia okoliczności sprawy, w tym ustalenie osób pokrzywdzonych i…

Piromania  Najkrótsza definicja określa piromanię, jako chorobliwą skłonność do wywoływania pożarów. Większość psychiatrów uważa ją za zaburzenie życia popędowego człowieka, często popędu do agresji i niszczenia. U człowieka dotkniętego piromanią w pewnym sytuacjach pojawia się, a potem stopniowo narasta napięcie o sile trudnej do opanowania. Jedynym skutecznym sposobem rozładowania staje się wzniecenie ognia. Pożar powoduje odczucie ulgi, a patrzenie na szalejący ogień niekiedy dostarcza piromanowi poczucia rozkoszy. Uważa się, że w dzieciństwie niepohamowaną tendencję do wywoływania pożarów posiada 10 – 15 % ludzi. W miarę dojrzewania psychicznego i społecznego odsetek ten zdecydowanie maleje, chociaż niekiedy z tej właśnie grupy wyrastają doskonali i oddani swemu powołaniu strażacy. Skłonności do piromanii spotyka…