Prokurator, a ocena materiału dowodowego  Prokurator, jako organ prowadzący lub nadzorujący postępowanie karne z mocy art. 7 kpk ma zagwarantowane prawo do oceny zebranego w śledztwie materiału dowodowego i podjęcie na tej podstawie decyzji o wniesieniu aktu oskarżenia lub umorzeniu śledztwa. Prokuratorska ocena zgromadzonego materiału dowodowego powinna być dokonywana w granicach swobody wyznaczonej przez dyrektywy zasad prawidłowego rozumowania, wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego. Prokuratora nie wiąże ani opinia ekspertów, ani zdanie którejkolwiek ze stron zainteresowanych rozstrzygnięciem sprawy. Kontrola stanowiska prokuratorskiego przebiega dwutorowo. W przypadku wniesienia aktu oskarżenia dokonuje jej sąd, który może sprawę skierować do rozpoznania na rozprawie albo też zwrócić prokuratorowi do uzupełnienia. Może też umorzyć bez prowadzenia rozprawy…

Profilowanie psychologiczne  Co pewien czas zdarzają się przypadki poważnych zdarzeń kryminalnych wobec, których tradycyjne metody typowania sprawców, np. kierunkowej motywacji czy obiektywnej możliwości, okazują się zawodne. Wielokrotni zabójcy, gwałciciele czy podpalacze mogą popełniać te zbrodnie przez dłuższy czas bezkarnie. Ich niejasna i trudna do zrozumienia motywacja działania, premedytacja w planowaniu, przygotowaniu i realizacji czynów oraz przebiegłość utrudniająca policji wykrycie i zatrzymanie, powodowały niejednokrotnie, że śledztwo stawało w martwym punkcie. W takich sytuacjach niekiedy z pomocą przychodzi nauka. Z badań prowadzonych już w II połowie XX wieku wynikało coraz wyraźniej, że pomiędzy popełnionym czynem, a cechami osobowości sprawcy istnieje dający się opisać, a często też językiem psychologii wyjaśnić, wyraźny związek. Związek ten…

Profilowanie genetyczne  Profilowanie genetyczne Znane jest także pod terminami „analiza DNA”, „daktyloskopia genetyczna”, „genetyczny odcisk palca”. Początki praktycznego zastosowania tej dzisiaj już niemal klasycznej metody identyfikacji śladów biologicznych sięgają połowy lat 80-tych XX w. i kojarzone są słusznie z nazwiskiem brytyjskiego uczonego A. Jeffreysa. Podstaw teoretycznych do niej dostarczyły badania Watsona i Cricka opublikowane w prestiżowym periodyku naukowym „Nature”. Najważniejsza konkluzja wynikająca z tych badań determinowana jest opisem struktury kwasy dezoksyrybonukleinowego – elementu składowego każdej żywej komórki. Każdy organizm żywy, poczynając od glonów, a kończąc na człowieku, posiada unikalny i charakterystyczny dla siebie kod genetyczny, tzw. genom. Właściwość ta determinuje indywidualne cechy każdego człowieka i sprawia, że jest on „inny” od…

Precedens  W systemie zrównoważonego trójpodziału władz kompetencje każdej z nich są łatwe do oddzielenia od siebie: władza ustawodawcza, czyli parlament – stanowi prawo, wykonawcza tj. rząd – realizuje zadania określone przez ustawodawczą, a sądownicza rozstrzyga wszelkie spory na tle stosowania prawa, także pomiędzy pozostałymi władzami. Podstawowym zadaniem władzy sądowniczej jest jednak rozstrzyganie sporów pomiędzy obywatelami i pomiędzy obywatelami a władzą. Rozstrzyganie to następuje jednak według reguł ustanowionych przez władzę ustawodawczą. Takiemu modelowi co do zasady podporządkowany jest system prawa przyjęty przez europejskie kraje kontynentalne. W systemie tym organy sądownicze tj. wszelkiego rodzaju sądy i trybunały procedują i wymierzają sankcje na podstawie norm określanych przez prawo stanowione przez ustawodawcę. Mogą to…

Prawo kobylego pola, czyli zasady sąsiedzkiego współżycia w przeszłości  Spory o prawo do gruszek z drzewa rosnącego na miedzy są znacznie starsze niż życiowe perypetie Rzędziana – jednego z bohaterów powieści Henryka Sienkiewicza. Jednocześnie jednak – jak celnie ujął to S. Goldwyn – na sztukę życia składa się 90% zdolności współżycia z tymi ludźmi, których nie cierpimy. Nasi przodkowie, zapewne nie mniej swarliwi niż ludzie żyjący obecnie, nie zawsze umieli układać sobie stosunki z sąsiadami na zasadzie życzliwości i wyrozumiałości. Bywało, że swoich sąsiadów zza miedzy serdecznie i z wzajemnością nie cierpieli. W opanowaniu trudnej sztuki życia i poskramianiu namiętności niekiedy pomagało im prawo. Rozwiązania normatywne ingerowały nawet w najpełniejsze…

Przesłuchanie – wybór miejsca  Zadaniem przesłuchania jest uzyskanie posiadających wartość dowodową wypowiedzi świadków, oskarżonych oraz biegłych. Osiągnięcie tego celu zależy m.in. od właściwego ustalenia czasu i miejsca przesłuchania. Na konieczność właściwego doboru miejsca przesłuchania oraz urządzenia tego miejsca w sposób sprzyjający realizacji celów przesłuchania zwracano uwagę już od dawna. Paweł Horoszowski twierdził np., że „Przesłuchanie prowadzić należy w warunkach najbardziej sprzyjających skupieniu uwagi i jak najmniej krępujących świadka. Na przesłuchanie w toku śledztwa powinien być wyznaczony oddzielny pokój, pomalowany na neutralny /szary/ kolor, skąpo umeblowany, pozbawiony jakichkolwiek przedmiotów prowokujących uwagę świadka” [P. Horoszowski, Kryminalistyka, PWN, W-wa 1958 s. 111]. Na początek jednak jeszcze jedna uwaga o znaczeniu bezpowrotnie historycznym. Taką…

Przesłuchanie poznawcze  Zwykle jest tak, że spostrzegamy i magazynujemy w naszej pamięci więcej, a przy tym dokładniejszych informacji niż jesteśmy podczas spontanicznej relacji sobie przypomnieć i przekazać odbiorcy. Tymczasem w wielu, zwłaszcza trudnych sprawach kryminalnych, uzyskanie przez organ procesowy wartościowych zeznań jest problemem podstawowym. Z różnych powodów świadkowie, nawet ci naoczni i deklarujący wolę współpracy, nie są w stanie przedstawić wystarczająco obszernej i dokładnej relacji o tym, co przeżyli i widzieli. Sposobem na pokonanie trudności w przypomnieniu sobie przez świadka możliwie dużej liczby odpowiednio precyzyjnych informacji są techniki przesłuchania poznawczego [kognitywnego]. Wg niektórych danych efektywność przesłuchania takimi metodami pozwala uzyskać od świadków nawet do 50% rzetelnych informacji o zdarzeniu i…

Pozytywizm prawniczy  Jest jedną z klasycznych koncepcji prawa i rozumowania prawniczego. Pozytywizm prawniczy w pierwotnej postaci jako sposób myślenia o prawie w oderwaniu od moralności i innych wartości ukształtował się w II połowie XIX w. w Anglii i równolegle w Niemczech. Dominował na Zachodzie do końca II Wojny Światowej. W rozbudowanym systemie nakazów i zakazów twórcy myślenia pozytywistycznego poszukiwali sposobu na stabilizowanie niepewnego porządku publicznego. Prawo miało okazać się sprawnym instrumentem w ręku coraz bardziej rozbudowywanej i skuteczniej działającej administracji. Jego myślą przewodnią było eliminowanie z treści norm prawa oraz sądowych sposobów interpretacji normy prawnej wszystkiego, co ocenne czyli względne, zależne od przekonań filozoficznych czy religijnych, w skrajnej postaci niemal…

Pozoracja przestępstwa  Jedna z najważniejszych zasad procesu karnego – zasada prawdy obiektywnej przypomina, że „podstawę wszelkich rozstrzygnięć w postępowaniu karnym powinny stanowić prawdziwe ustalenia faktyczne”[art. 2§2 KPK]. Ustalenie, czy został popełniony czyn zabroniony i czy stanowi on przestępstwo jest podstawowym celem postępowania przygotowawczego – śledztwa lub dochodzenia. Nie od dzisiaj wiadomo, że prawda jest jedna. Największy jednak problem z tym, że odróżnić ją od kłamstwa często nie jest łatwo. W postępowaniu karnym co pewien czas policjant, prokurator czy sąd staje wobec dylematu: czy faktycznie czyn o znamionach przestępstwa został popełniony, czy tylko zbieg okoliczności, albo … czyjeś celowe działania sprawiają tylko takie pozory. Pozorowane bywają różne przestępstwa. Jedni dla uzyskania odszkodowania…

Powieszenie  Jest najczęściej spotykaną postacią śmierci gwałtownej wskutek zagardlenia, czyli odcięcia dopływu powietrza do płuc przez mechaniczny ucisk na narządy szyi. Zagardlenie to jedna z wielu postaci uduszenia, którego istotą jest uniemożliwienie wymiany gazowej i wstrzymanie dopływu krwi utlenowanej do mózgu, utraty świadomości, a następnie do nieodwracalnych zmian w korowych ośrodkach mózgowych i śmierci. Powieszenie jest to mechaniczny ucisk ma narządy szyi spowodowany przez pętlę zaciskaną ciężarem zwisającego ciała. W obrazie zewnętrznym zwłok oraz stanie narządów wewnętrznych przypomina do pewnego stopnia pozostałe postacie zagardlenia, zwłaszcza zadzierzgnięcie. Podobnie, jak zadzierzgnięcie może mieć charakter zbrodniczy, stanowić efekt zamachu samobójczego lub nieszczęśliwego wypadku. Postępowanie w sprawie śmierci z powieszenia polega na uporządkowanym różnicowaniu wymienionych…