Bytom Odrzański. Trzy wieże i uczynny kot

Bytom Odrzański [pierwotnie: Bitom – 1109, Buthum – 1367, Beuthen – 1458, Beuthen a. d. Oder – 1844, Białobrzezie – 1945-1947] jest niezwykle urokliwym miasteczkiem położonym na lewym brzegu Odry w jej środkowej części. Liczy blisko 4,5 tys. mieszkańców i administracyjne należy do powiatu nowosolskiego.

W swojej niemal tysiącletniej historii przeszedł wiele burzliwych zdarzeń, m.in. w roku 1109, kiedy to skutecznie stawił opór niemieckim wojskom cesarza Henryka V, a  pobliżu warowni miało dojść również do zwycięskiej dla grodzian potyczki z najeźdźcami. W drugiej połowie XII wieku rozpoczął się proces przenoszenia się osadnictwa na teren nieco na południe od starego grodu, a nowa osada dała początek obecnej lokalizacji miasta.

Jak cały Śląsk, Bytom trafił w XIV w. pod panowanie królów czeskich, a w kolejnych wiekach jego częścią władały rody Rechenbergów i Schönaichów. Znaczący rozwój urbanistyczny miasta nastąpił na przełomie XVI i XVII wieku. Niestety wybuchła wojna trzydziestoletnia i już w 1622 r. w Bytomiu pojawiły oddziały lisowczyków, które splądrowały i zniszczyły miasto. W XVIII wieku Bytom Odrzański ucierpiał podczas trzech kolejnych wojen śląskich, a na początku XIX w. dalsze szkody powodowane były licznymi przemarszami wojsk napoleońskich, rosyjskich i pruskich.

Z kolei 2 połowa XIX wieku i wiek XX były czasami sprzyjającymi powstawaniu zarówno przemysłu, jak i budownictwu mieszkalnemu charakterystycznemu dla tych epok. W okresie tym zbudowano połączenie kolejowe z Głogowem i Nową Solą, powstał port rzeczny, w 1907 r. oddano do użytku stalowy most nad Odrą. Po II wojnie światowej z większych zakładów przemysłowych funkcjonujących w Bytomiu należy wymienić: Zakład Metalowy (produkcja wyrobów elektrotechnicznych), Przedsiębiorstwo Wyrobów Metalowych „Cynkmet”, Zakład Przeróbki Szczeciny i Włosia, Spółdzielnię Inwalidów Niewidomych, później Spółdzielnię Niewidomych „Nadodrze”.

Jednak tym, co przykuwa współcześnie uwagę przybysza, jest bytomskie stare miasto z charakterystycznym rynkiem, stylowymi kamienicami, przede wszystkim zaś ratuszem z 1609 r. Na liście Narodowego Instytutu Dziedzictwa znajduje się aż 90 zabytkowych obiektów wpisanych do rejestru zabytków. Średniowieczny rodowód ma Kościół p.w. św. Hieronima (XIV w.), znacznie „młodszy” jest kościół protestancki (1744 r.).

Wieże wspomnianych kościołów i ratusza widoczne są z różnych kierunków z odległości wielu kilometrów. Ich widok przydaje miastu szczególnego kolorytu i z tego powodu stał się motywem przednim tej galerii. Legenda związana z tytułowym kotem zasługuje na osobny artykuł, zresztą najlepsze klimaty do jej wysłuchania ujawniają się dopiero późnym wieczorem na bytomskim rynku.

W galerii umieściłem zdjęcia wykonane w różnych porach roku w latach 2013 – 2021. Można na nich prześledzić też niektóre zmiany zachodzące w pejzażu miasteczka. Zapraszam do obejrzenia. Galerię w wersji prezentacji z muzyką w tle można zobaczyć i wysłuchać TUTAJ.

Do opracowania tekstu wykorzystano pracę dra Tomasza Andrzejewskiego pt. Miejscowości powiatu nowosolskiego. Rys historyczny, Nowa Sól 2004. Jej pełny tekst można znaleźć: TUTAJ.

Jan Wojtasik