Historyk jako detektyw

[…] Ich (historyków – J.W.) praca jest pracą detektywa. Najlepsi mają doświadczenie w oddzielaniu faktów od przypuszczeń i hipotez, w ocenie wagi motywów, ustalaniu chronologicznych sekwencji zdarzeń i i rozważaniu ciągów przyczyn i skutków.

Rekonstruując narracje przeszłości, korzystają z doświadczenia w używaniu wyobraźni do nawiązywania mentalnych zagadek, w oddzielaniu wyjaśnień nieprawdopodobnych od trzeźwych ocen.

Szukając przyczyn, zazwyczaj rozważają hierarchie rzeczy możliwych i niemożliwych, tworząc listy rzeczy nieprawdopodobnych, mało prawdopodobnych i niemal pewnych.

W epoce „fake news”, „faktów alternatywnych” i „wartości nadmiaru danych” ich drobny wkład nie musi okazać się całkowicie bezużyteczny. […]

 Norman Davies, Na krańce świata. Podróż historyka przez historię, Wyd. ZNAK Horyzont, Kraków 2017 s. 738